Bilim ve sansür
Egemen güçler ve bazen de erkek egemen toplumlar ciddi şekilde bilimsel düşünceye sansür uygulamaktadır.
Gazi Yaşargil’in icatları
Yaşargil'in icatları arasında kızının adını verdiği beyin loblarını açmada kullanılan “Otomatik Leyla Ekartörü” ile “Yaşargil Anevrizma Klipsleri”ni sayabiliriz.
Anadolu’da yetişmiş bir Türk mühendis: Cezerî
Cezerî’nin teknoloji tarihindeki yeri oldukça önemlidir. Sınaat el-Hiyel adlı kitabında birçok mekanik aletin tasvirini vermiş ve bu aletlerin çalışma prensiplerini…
Bilimin ilham veren makus talihli kadınları…
Margaret Rossiter, bilim tarihinin haksızlığa uğramış kayıp bilim kadınlarını gün yüzüne çıkarmak için çalıştı. Bilim adamlarının “kadınları caydırmak için yaptıkları…
Cumhuriyet dönemi eğitim tarihi tezleri
Cumhuriyet Dönemi eğitim tarihine ilişkin yüksek lisans ve doktora tezlerin sayısının beklenenden çok daha fazla olduğu gözlenmektedir ki muhtemelen bunun…
Cumhuriyet dönemi eğitim tarihi kitapları
Bilim tarihi araştırmaları, Cumhuriyet dönemi ile iyiden iyiye artmış, üniversiteler de bu araştırmalara ev sahipliği görevini üstlenmişlerdir.
İslâm-Osmanlı bilim klasikleri literatürü (1988-2023)
Bu çalışmanın maksadı, otuz beş sene içinde teşkil edilmiş olan bilimsel birikimi sergilemek ve GEMİNİ aracılığıyla değerlendirmektir.
Bilim tarihi hakkında 5 film
İnsanlığın bugünlere gelene dek bilgiyi keşfetme, anlama ve kullanma süreçlerinin kaydı olan bilim tarihi; dünyadaki var olan hemen hemen her…
Eğitimcilerin, bilim tarihi üzerine yapmış oldukları tezler bize ne anlatıyor?
Akademi Dünyası’nda dış çeperlere itilmiş olmasına karşın, özellikle de 1990 yıllardan itibaren Bilim Tarihi’nin kaderi yavaş yavaş değişmeye başladı. Bu…
Küçük, daha küçük: Transistör
Transistörün hikayesi, sadece geçmişi anlamakla kalmaz, aynı zamanda teknolojinin sınırlarını nasıl zorlayabileceğimize dair ilham verir. Bu küçük bileşenler, büyük düşünceleri…
Türkiye’de bilim ve teknoloji politikaları (Yüksek lisans ve doktora tezleri bağlamında bir değerlendirme)
Türkiye’de bilim ve teknoloji politikasına yönelik çalışmalar 1960’lı yılların başlarına kadar geri gitmektedir.
Cumhuriyet Dönemi bilim hayatı aydınlanıyor!
Türkiye’de bilim tarihi araştırmalarının tarihi XIX. yüzyılın son çeyreğinde yayımlanan bazı makaleler ile başlamıştır; ancak asıl ilerleme, Geç Osmanlı Dönemi’nde…
Benjamin Franklin ve elektrik
Franklin’in bu deney için yanında getirdiği şeyler ise oldukça basitti: büyükçe bir ipek mendilden yapılmış bir uçurtma, kendir ipi, ipek…
Orta Çağ’da deprem makinesi ile intikam
Orta Çağ Konstantinopolis’inde bir mimar ile avukat arasındaki sıradan bir mahalle kavgası buhar gücüyle gerçekleştirilen depremler ve gözleri kör eden…
Aydınlanma ve bilim bağlamında Türkiye Cumhuriyeti’nin temelleri[1]
Atatürk, “Türk milletinin yürümekte olduğu ilerleme ve medeniyet yolunda, elinde ve kafasında tuttuğu meşale müspet ilimdir” diyerek Cumhuriyet’in ilanından sonra,…
ICR ve Yaratılış Modeli’nin Türkiye’ye girişi
Türkiye’de 1985 yılından itibaren resmiyet kazanan ve orta öğretimde müfredata sokulan “Yaratılış Modeli”nin gerçek mimarları ICR’ın ideologlarıdır.
Rönesans’ta sanat, bilim ve matematik arasındaki ilişki üzerine
Rönesans’ta (1450-1630) sanat, bilim ve matematiğin birbirleriyle olan ilişkisi geleneksel anlamda modern standartlara göre çok daha az bir kesinlikle birbirinden…
Kopernik Kuramı ve Osmanlılar
Abdulmannân, Yer'in Güneş etrafında dolanmasının daha makul olduğunu şu benzetmeyle açıklamaya çalışır: "Eğer bir kimse kebap pişirmek isteyip bir şişe…
MEB, yer çekimini Newton’a değil Hâzinî’ye buldurttu!
Milli Eğitim Bakanlığı, öğretmenler için hazırladığı ders planında yer çekimini Newton'un değil Hâzinî'nin bulduğunu ima etti.
MEB ders kitabında İslam Dünyası’ndaki bilim insanlarıyla ilgili yanlışlar
Millî Eğitim Bakanlığı’nın Beşinci Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı’nda bilim insanlarına ilişkin verilen örneklerdeki hatalar ve doğrular…
Antik Mısır’da astronomik gözlemevi keşfedildi
Kafr El Sheikh şehrinde keşfedilen yapı Antik Mısır'da gökyüzünün gözlemlenmesi amacıyla kullanılıyordu.
Doğumunun 275. yıl dönümünde Johann Wolfgang von Goethe
Johann Wolfgang von Goethe, modern çağın en büyük edebi figürlerinden biri olarak kabul edilen Alman şair, oyun yazarı, roman yazarı,…
Michael Faraday kimdir?
Michael Faraday gerçekleştirdiği birçok deneyle elektromanyetizmanın anlaşılmasına büyük katkılarda bulunan İngiliz bilim insanıdır.
Thomas Moffett ve Böceklerin Tiyatrosu
Thomas Moffett'in (1553-1604) Rönesans döneminde yayımlanan Theatre of Insects (Böceklerin Tiyatrosu) adlı eserine bir göz atalım.
Stephen Jay Gould kimdir?
Gould, 1972 yılında Niles Eldredge ile birlikte Darwinci evrim teorisini revize eden kesintili denge teorisini geliştirmiştir.
Aristoteles’in lagünü
Aristoteles'in biyoloji üzerine çalışmalarına ev sahipliği yapan Kalloni Körfezi.
Benoît de Maillet kimdir?
Telliamed adında dünya tarihi üzerine yapılan “gizli” bir çalışmanın yazarıdır. Bu çalışmasıyla, Lamarck ve Darwin gibi doğa bilimcilerini etkilemiş ve…
Ernst Haeckel kimdir?
Türlerin Kökeni’ni Almancaya tercüme eden çevirmen, kitapta insanın kökenine dair sarf edilen bir cümleyi bile skandala sebep olur korkusuyla çıkarırken,…
Şerif Mardin, ne yapmak istedi?
Şerif Mardin’in 1989’da İngilizcesi ve 1992’de Türkçesi yayımlanan Türkiye’de Din ve Toplumsal Değişme, Bediüzzaman Said Nursi Olayı adlı çalışmasını tarafsız…
Maxwell sentezinin felsefî sonuçları[1]
Heisenberg ile Schröndinger’in 1925-1926’da gerçekleştirdikleri fiziğin kuantum sentezinin yaygın yorumu olarak bilinen ve “Kopenhag Yorumu” adı verilen yorum işte bu…
Türk Fizik Vakfı ve Fizik Dergisi
Fizik Dergisi’nde yayımlanan makalelere hızlıca göz atıldığında görülmektedir ki fizik, kimya ve astronomi ile ilgili makalelerin yanı sıra, bilim tarihi…
Ölümünün 110. yıldönümünde Bahâ Tevfîk’in materyalizm mücadelesi
Bahâ Tevfik, maddenin ezelî ve ebedî olduğunu, şeylerin sadece şekillerinin değiştiğini ifade etmiştir. Maddenin gözlemlenebilmiş olan evrenin her yerinde aynı…
Bilginler, başbakan olunca…!
“Akademisyen” Başbakanlar, Türk siyaset hayatında önemli bir rol oynayacak kadar iktidarda kalmamışlardır.
Muammer Sencer: Unutulmuş bir aydın
Sencer, geniş bir bilimsel bilgi birikimine ve özgün bir yaklaşım tarzına sahiptir. Bu yüzden, bugüne değin ayrıntılı bir biçimde incelenmemiş…
Evrim kuramı (Türkiye’de din-bilim çatışması)
İslamcı çevrelerin bu defa başarılı olmaları mümkün değildir çünkü karşılarına aldıkları “episteme” veya “bilgi” türü, artık Felsefe’nin “Metafizik” sahası değil,…
Medrese ne idi?
Zaman ve mekân belirtmeksizin “medrese sistemi”ni övmenin ve daha da vahimi bu tür çalışmaların sunduğu yanlış tarihsel manzaradan kalkarak diriltmeye…
Fransız Devrimi’nin serüveni ve bilim
Fransız Devrimi toplam olarak bilimin, eğitim, sanayinin önünü açtı; yaygınlaşmasını ve halk arasında kök salmasını sağladı. Bu sayede büyük bir…
Lenin’den Stalin’e Rus Devrimi ve bilim
Sovyetler Birliği’nin bütün kazanımlarının ve başarılarının temeli Stalin döneminde atılmıştır. Fakat Putin’in “Tarihin en büyük stratejik felaketi” dediği 1991 çöküşünün,…
Devrim ve bilim
Atatürk, “Dünyada her şey için, maddiyât için, maneviyât için, hayat için, muvaffakiyet için en hakikî mürşit ilimdir, fendir; ilim ve…
Demokrat Parti Dönemi’nde üniversite-iktidar ilişkileri[*] (Kronolojik bir bakış)
DP iktidarı güçlendikçe ve devlet çarklarını kendi ideolojisine göre çevirmeye başladıkça, büyük bir engel olarak gördükleri, “çağdaş bilginler topluluğu”nun toplum…
Subhi Edhem Bey ve ilk sosyoloji kitabımız
Fransızca ve Almancayı çok iyi düzeyde öğrendiği anlaşılan Subhi Edhem Bey, tam bir bilim tutkunuydu ve bilimlerin her dalıyla ve…
Necip Fazıl’ın yanılgısı!
Necip Fazıl Kısakürek, İkinci Meşrutiyet ve Erken Cumhuriyet Dönemi’nin en önde gelen düşünürlerinden ve bilginlerinden Ziya Gökalp’i “yakışıksız” sıfatlarla karalamaktan…
Bilime güvenmeli miyiz?
Gerçekten bilime güvenme sebebimiz Oreskes’in iddia ettiği gerekçelere mi dayanmalıdır? Yoksa bilimin daha başka hususiyetleri mi mevcut?
Ernst Haeckel ve Kâinatın Muammaları
Düşüncelerinden alıntılar ve yapıtlarından çeviriler yapılmış ve özellikle de Materyalistler arasında yaygın bir ilgiyle okunmuştu.
XVII. yüzyılda âlimler ve ilimler: Hezârfen’in tanıklığı
Hezârfen, ulemanın XVII. yüzyılda düşmüş olduğu perişan durumu anımsatır şekilde sözlerini şöyle bitirmiştir: Kanın bedene lüzumu ve yararı ne denli…
Sosyal psikolojinin Türkiye’ye girişi
Sene, 1901! Devrimler Çağı’nın eşiğine gelinmiştir ve öyle anlaşılmaktadır ki “Geleceğin Devrimcileri”ne rehberlik yapacak yeni bir bilim keşfedilmiştir: Sosyal Psikoloji.
Muzaffer Şerif Başoğlu ve DTCF Felsefe Zümresi’ndeki yeri
Muzaffer Şerif: “Kültür otarşisi fikrini müdafaa edenler bizi millîye değil, ancak kısırlığa, geriliğe götürebilirler.”
