1980 yılının Eylül ayıydı… Kış erken gelmişti, o sene. Sıhhiye’deki Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nin en üst katında bulunan Felsefe Bölümü’nün koridoru da sınıfları da buz kesmişti. Kaloriferler her zaman olduğu gibi iyi yanmıyor veya yansa bile, devasa binayı ısıtmaya yetmiyordu. O dönem Bilim Tarihi Kürsüsü’ne kaydını yaptırmış on bir öğrenci -biri bendim-, koridorun sonundaki 432 Nolu sınıfa yönlendirilmiştik ve Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı’nın “Mısırlılar’da ve Mezopotamyalılar’da Matematik, Astronomi ve Tıp” adlı dersini takip edecektik. Hepimiz bir sıraya iliştik ve kim olduğundan haberdar olmadığımız profesörü beklemeye koyulduk.
Çok giyilmekten yıpranmış lacivert bir takım elbise içinde, gayet ciddi tavırlı hocamız dershaneye girmiş ve kendini tanıtmaya yönelik birkaç cümleden sonra Mısır Astronomisi’nden bahsetmeye başlamıştı… Tabii, hepimiz şaşırmıştık; gerçi ben önceki yaz aylarında Cemal Yıldırım’ın 100 Soruda Bilim Tarihi (İstanbul 1974) kitabını hatmetmiş ve bilim tarihinin nasıl bir uğraş alanı olduğu konusunda bir fikir edinmiştim; ama yine de beklerdim ki alana yabancı olan öğrenciler için hiç değilse tanıtım mahiyetinde birkaç ders verilsin ve bilim tarihi araştırmacılığının amaçları ve yöntemleri konusunda bir özet geçilsin… Öyle olmadı, anlayacağınız, işe en zor tarafından başladık.
Neyse… Süreç içinde, bilim tarihinin ne olduğunu yavaş yavaş kavradık, ama doğrusunu söylemek gerekirse, elimizin altında birkaç kitap ile ders notlarının haricinde yardımcı olacak hiçbir kaynağa sahip değildik. Zaten pek de gerekli bir disiplin olmadığına karar verilmiş olmalı ki bu disiplin 1983’ten sonra YÖK’ün kararı ile bağımsız bir kürsü olmaktan çıkarılmış ve Felsefe Bölümü’ne anabilim dalı olarak bağlanmıştı; yani Akademi içindeki ağırlığını yitirmişti. Buna karşın, Siyaset Tarihi, Edebiyat Tarihi ve hatta Sanat Tarihi, herhalde eğitim politikasını tasarlayan ve yürütenler için çok daha önemli alanlar olmalıydı ki Edebiyat Fakülteleri’nin içinde kendilerine hem de “Bölüm” olarak yer bulabildiler ve her yıl düzenli olarak öğrenci alabildiler ve yetiştirebildiler; demek ki bu konuların tarihi, memleket ve millet için bilimin tarihinden daha önemli ve daha gerekliydi.
Akademi Dünyası’nda dış çeperlere itilmiş olmasına karşın, özellikle de 1990 yıllardan itibaren Bilim Tarihi’nin kaderi yavaş yavaş değişmeye başladı. Bu nasıl oldu? Bilmiyorum… Bilime yönelik saldırıların yoğunlaştığı bu dönemde, inanılmaz bir gelişme yaşandı: Bilim tarihini ilgilendiren nitelikli yapıtlar birbiri ardı sıra çevrilmeye ve yayımlanmaya başladı; bunlardan bazılarını burada hatırlatmak isterim:
Richard S. Westfall, Modern Bilimin Oluşumu, Çeviren: İsmail Hakkı Duru, Ankara 1987.
Seyyid Hüseyin Nasr, İslam ve İlim: İslam Medeniyetinde Akli İlimlerin Tarihi ve Esasları, Çeviren: İlhan Kutluer, 1989.
Pervez Hoodbhoy, İslâm ve Bilim: Bağnazlığa Karşı Akılcılığın Savaşımı, Çeviren: Eser Birey, İstanbul 1992.
Rom Harre, Büyük Bilimsel Deneyler, Çeviren: Sinan Kılıç, Ankara 1994.
Alexandre Koyré, Yeniçağ Biliminin Doğuşu, Çeviren: Kurtuluş Dinçer, İstanbul 1989.
George Sarton, Antik Bilim ve Modern Uygarlık, Çevirenler: Melek Dosay ve Remzi Demir, Ankara 1995.
George Sarton, Bilim Tarihinde Yöntem, Çevirenler: Melek Dosay, Remzi Demir, Yavuz Unat, Ankara 1997.
Steven Shapin, Bilimsel Devrim, Çeviren: Ayşegül Yurdaçalış, İstanbul 2000.
Alexandre Koyré, Bilim Tarihi Yazıları 1, Çeviren: Kurtuluş Dinçer, Ankara 2000.
Stephen F. Mason, Bilimler Tarihi, Çeviren: Umur Daybelge, Ankara 2001.
Hal Hellman, Bilim Tarihinden Seçilmiş On Tartışma: Büyük Çekişmeler, Çeviren: Füsun Baytok, Ankara 2001.
Peter J. Bowler, Doğanın Öyküsü, Çevirenler: Meltem Mater-Barış Mater, 2 Cilt, İstanbul 2001-2002.
Daniel R. Headrick, Enformasyon Çağı Akıl ve Devrim Çağında Bilgi Teknolojileri 1700-1850, Çeviren: Zülal Kılıç, İstanbul 2002.
Alessandro Vezzosi, Leonardo da Vinci, Çeviren: Nami Başer, İstanbul 2002.
Colin A. Ronan, Bilim Tarihi, Çevirenler: Ekmeleddin İhsanoğlu, Feza Günergun, Ankara 2004.
Bu arada, DTCF, Bilim Tarihi Anabilim Dalı öğretim üyelerinin Prof. Dr. Sevim Tekeli öncülüğünde hazırlamış oldukları Bilim Tarihi (Ankara 1993) büyük bir ilgiyle karşılanmış ve sonraki geliştirilmiş versiyonlarıyla Eğitim Fakülteleri başta olmak üzere bazı akademik çevrelerde okutulmuştu.
Öyle anlaşılıyor ki akademik çevrelerdeki yaygın ilgisizliğe karşın, Bilim Tarihi mayası, piyasada tutmuş ve çeşitli çevrelerden gelen okuyucular arasında merak uyandırmıştı. Bugün telif ve tercüme kitaplar, geniş bir bilim tarihi kütüphanesi oluşturacak sayıya ulaşmış bulunmaktadır.
Bu gelişme eğitimcilerin gözlerinden kaçmamış ve Eğitim Fakültelerindeki bazı araştırmacılar, Fen Bilimleri ve Sosyal Bilimler ders kitapları içine de giderek daha yoğun bir biçimde sızmış bulunan bilim tarihi anlatılarının, bilimsel konuların öğretilmesinde ve öğrenilmesinde yapmış olduğu etkileri deneysel çalışmalarla aydınlatma yoluna gitmişlerdir.
Bu bağlamda YÖK Başkanlığı “Tez Merkezi”nde “Bilim Tarihi” tamlaması ile yapılan bir taramanın sonuçları aşağıda sunulmuştur:
Yüksek Lisans
Aylin Kaya, “Fen eğitiminde bilim tarihi destekli öğretimin fen bilgisi öğretmen adaylarının bilim doğasına ilişkin görüşlerine etkisinin değerlendirilmesi”, 2007.
Beyhan Beşli, “Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilim tarihinden kesitler incelemelerinin bilimin doğası hakkındaki görüşlerine etkisi”, 2008.
Fatma Kılıç, “Ortaöğretim kimya ders kitaplarında atom teorilerinin sunumunun bilim tarihi ve felsefesi açısından incelenmesi ve öğretmen görüşleri”, 2010.
Utku Kara, “Öğretmen adaylarının bilime yönelik kavram yanılgılarının giderilmesinde bilim tarihi temelli bilim öğretiminin yönteminin etkililiği”, 2010.
Feray Kahraman, “Bilim tarihi temelli hikâyelerin ilköğretim 7. sınıf öğrencilerinin kuvvet ve hareket ünitesi kavramlarını anlama düzeylerine etkisi”, 2012.
Serap Yıldız, “Lise biyoloji ders kitaplarında bilim tarihi kullanımının incelenmesi”, 2013.
Burçin Kahraman, “Genel kimya ders kitaplarında Kuantum Sayıları konusunun sunumu: Bilim tarihi ve felsefesi açısından bir inceleme”, 2013.
Bekir Baran, “Bilim tarihi ve felsefesi öğretim metodunun fen bilimlerine ilişkin tutum ve motivasyon üzerine etkisi”, 2013.
Fatih Deve, “Bilim tarihi destekli Işık ünitesinin 7. sınıf öğrencilerinin bilimin doğası anlayışlarına etkisi”, 2015.
Abdullah Yurdaer Çetiner, “Bilim tarihindeki ilk deneyleri içeren fizik etkinlikleri hakkında öğrenci görüşleri -Arşimet’in Kralın Tacı örneği”, 2016.
Bayram Çınar, “Bilimsel gelişimin tarihsel süreçlerini içeren öykülerle fen derslerinin desteklenmesinin fenne yönelik tutuma, bilim insanı imajına, bilimsel süreç becerilerine ve akademik başarıya etkisi”, 2016
Ferhat Kurt, “Dünya bilim ve teknoloji mirasının farklı ülkelerin sosyal bilgiler ders kitaplarına yansıması üzerine karşılaştırmalı bir inceleme”, 2016
Kadir Can Erbudak, “Ortaokul öğrencilerinin bilim tarihi konularına ilişkin tarihsel önemlilik algıları”, 2016.
Gülşah Zerman Kepceoğlu, “Lise kimya ders kitaplarında bilim tarihi kullanımının incelenmesi”, 2017.
Nazime Özgür Tamdoğan, “Ortaokul fen bilimleri derslerinde Türk-İslâm bilginlerinin öğretilmesi hakkında uzman ve öğretmen görüşleri”, 2017.
Zeynep Neslihan Köylü, “Tarihi deney ve modellerin tekrarlanması tekniğinin lise öğrencilerinin bilime karşı tutumları ve bilimin doğası anlayışları üzerine etkisi”, 2017.
Atilla Koçyiğit, “Ortaokul fen bilimleri ders kitaplarının bilim tarihi perspektifinden incelenmesi”, 2017.
Hande Başkalyoncu, “Bilimin doğası ve maddenin tanecikli yapısı öğretiminde bilim tarihi belgesel filmlerinin etkisi”, 2017
Kamile Tekfidan, “Bir fenomenoloji çalışması: Fizik eğitiminde etkinliklerle zenginleştirilmiş bilim tarihi öğretimi”, 2018.
Okan Doruk, “Bilim tarihi temelli fen öğretiminin sınıf öğretmeni adaylarının fen öğretimine yönelik tutumlarına ve bilimin doğası inanışlarına etkisi”, 2018.
Çiğdem Yavuzoğlu, “Süreli çocuk yayınlarının fen bilimleri eğitimi bağlamında bilim tarihi açısından incelenmesi”, 2018.
Kemal Tokuş, “Ortaokul fen bilimleri ders kitaplarının bilim tarihi kullanımı açısından incelenmesi”, 2018.
Mehmet Emren, “Bilim tarihi destekli işlenen ‘Canlılarda enerji dönüşümleri’ ünitesinin, lise öğrencilerinin, bilime ve biyoloji dersine olan tutumları ve bilimin doğası anlayışları üzerine etkisinin incelenmesi”, 2018.
Yasemin Sarıbaş, “Lise biyoloji, fizik ve kimya ders kitaplarında kullanılan bilim tarihi hikâyelerinin niteliksel incelenmesi”, 2019.
Fatma Rüveyda Baş, “Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilim tarihi algısına Bilimin Sultanları Sergisinin etkisi”, 2019.
Sibel Kayrakçı, “7. sınıf öğrencilerinin Türk-İslam medeniyetinde yetişen bilginlere ilişkin değerlendirmeleri”, 2019.
Ferdiye Keleş, “Ortaokul öğrencilerinin fen bilimleri dersinde yer alan bilimin tarihi ve tarihsel gelişimi konularına yönelik akademik başarılarının sosyo-demografik özelliklere göre incelenmesi”, 2019
Selda Atlı, “Fizik öğretiminde bilim tarihi: Sarkaç örneği”, 2019.
Aslı Bahar Çelik, “Bilim tarihi uygulamalarının ortaokul öğrencilerinin bilim ve fenne yönelik tutum ve epistemolojik inançlarına etkisinin incelenmesi”, 2019.
Sevilay Şeref Güryuva, “Bilim tarihinin biyoloji dersine entegrasyonunun öğrencilerin bilimin doğası anlayışları ve biyoloji dersine karşı tutumlarına etkisi” 2019.
Ayşen Yıldırım, “Etkinliklerle bilim tarihi öğretiminin fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimin doğasına yönelik görüşlerine etkisi”, 2021.
Mahmut Ardıç, “Bilim tarihi ve felsefesi açısından 7. sınıf fen bilimleri ders kitaplarındaki maddenin tanecikli yapısı konusunun incelenmesi ve öğretmen görüşleri”, 2021.
Ayşe Coşkun, “Bilim tarihi örnekleri ile destekli sorgulamaya dayalı hücre konusu öğretiminin 7. sınıf öğrencilerinin bilimsel sorgulamaya yönelik görüşlerine ve fen başarılarına etkisi”, 2021.
Milena Kuyumciyan, “Türk ve Fransız ders kitaplarında bilim tarihi: Lise fen bilimleri alanı ders kitaplarının karşılaştırmalı betimsel analizi”, 2022.
Melike Oruç, “İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesinin sosyal bilgiler öğretmenleri tarafından değerlendirilmesi”, 2022.
Merve Sungur, “Ortaöğretim İslam bilim tarihi ders kitabı ve öğretim programının incelenmesi”, 2022.
Bayram Dağtekin, “Ortaokul fen bilimleri ders kitaplarının bilim tarihi açısından incelenmesi ve öğretmen görüşleri”, 2022.
Özge Uzun, “Fen bilimleri eğitiminde kullanılan bilim tarihi temelli çalışmaların meta-sentez ile incelenmesi”, 2022.
Zeynep Varlık, “Fen bilimleri öğretmen adaylarının bilim tarihi ve bilim insanlarına ilişkin algı ve görüşlerinin belirlenmesi”, 2022.
Safiye Sena Çetintürk Özdemir, “Fen bilimleri dersi kazanımlarının ortaokul öğrencilerine bilim tarihi destekli argümantasyon süreçleriyle öğretimi”, 2022.
Özge Kara, “Sosyal bilgiler ders kitaplarında yer alan bilim insanlarının bilim tarihi açısından değerlendirilmesi”, 2022.
Şahin Ceylan, “Farklı branşlardaki öğretmenlerin bilim tarihinin doğasına olan inançları ve epistemolojik inançları arasındaki ilişkinin incelenmesi”, 2022.
Özlem Aymak, “Sınıf öğretmenlerinin bilimsel okuryazarlık düzeyleri ve bilim tarihine yönelik tutumlarının incelenmesi”, 2023.
Gözde Çokyaşar Özdemir, “Yer bilimi dersinde bilim tarihi temelli dijital hikâye uygulamalarının etkililiğinin incelenmesi: Fen bilgisi öğretmen adayları örneği”, 2023.
Ebru Şipşak, “Öğretmen adaylarının bilim tarihi ve felsefesi dersine yönelik görüş, tutum ve uygulamalarının incelenmesi”, 2023.
Nurhan Önder Tüysüz, “Ortaokul fen bilimleri ders kitaplarında bilimin tarihsel içeriğinin incelenmesi”, 2023.
Esra Savaşan, “Türkiye’de son on yılda yayınlanmış kimya ve fizik ders kitaplarındaki atom modelleri konusunun belirlenen kriterler doğrultusunda bilim tarihi ve felsefesi çerçevesinde incelenmesi”, 2023.
Ebrar Şeyma Altun, “Bı̇lı̇m tarı̇hı̇ öğretı̇mı̇nı̇n sosyal bı̇lgı̇ler ve dı̇ğer ders kı̇taplarındakı̇ yörüngesı̇ne daı̇r bı̇r ı̇nceleme”, 2023.
Öznur Kılıçkaya, “Matematik tarihinin matematik ders kitaplarında ne derecede ve ne şekilde bulunduğunun incelemesi”, 2023.
Damla Sağlam, “Bilim tarihiyle zenginleştirilmiş yaratıcı problem çözme modüllerinin 5. ve 7. sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme, yaratıcılık ve problem çözme becerilerine etkisinin incelenmesi”, 2023.
Sümeyye Özalp, “Sosyal bilgiler öğretiminde bilim tarihi konularının incelenmesi”, 2023.
Büşra Kamber, “Lise kimya ve fizik ders kitaplarındaki Millikan Yağ Damlası Deneyinin bilim tarihi ve felsefesi açısından incelenmesi”, 2023.
Ahmet Okcu, “Bilim tarihi dersi veren öğretmenlerin bilimin doğasına ilişkin görüşlerinin incelenmesi ve alanlarına göre karşılaştırılması”, 2023.
Gül Deniz İçin, “Ortaokul fen bilimleri ders kitaplarında kullanılan bilim tarihi hikayelerinin niteliksel incelenmesi”, 2024.
Neslihan Köşger, “Fen eğitiminde Web 2.0 araçları kullanılarak bilimin doğası ve bilim tarihi öğretimi”, 2024.
Kadriye İnci, “Bilim tarihine dayalı öğretimin öğrencilerin bilimin doğasına ilişkin anlayışlarına etkisi: Yeniden Kavramsallaştırılmış Aile Benzerliği Yaklaşımı”, 2024.
Doktora
Burcu Gülay Güney, “Bilim tarihine dayalı öğretim materyallerinin fizik dersi öğretim programına ve öğretime uygunluğunun değerlendirilmesi”, 2014
Mustafa Cansız, “Bilim tarihi eğitiminin ortaokul öğrencilerinin fen okuryazarlığına etkisi”, 2014.
Çiçek Dilek Bakanay, “Fen derslerinde bilim tarihi kullanımının ortaöğretim fen alanları öğretmenlerinin eğitim oryantasyonları çerçevesinden incelenmesi”, 2015
Hakkı İlker Koştur, “Bilim tarihi temelli laboratuvar öğretiminin sınıf öğretmeni adaylarının fen bilimleri dersi beceri ve duyuş öğrenme alanlarına etkisi”, 2016.
Güneş Güneş, “Biyolojiye yön veren büyük buluşların analizi ve biyoloji öğretmen adaylarının görüşleri”, 2016
Nihat Köse, “Erken cumhuriyet dönemi harf inkılabından önce yazılmış psikoloji kitaplarının eğitim programları ve genel öğretim ilkeleri bağlamında analizi”, 2021.
Zeynep Neslihan Alışır, “Fen bilimleri alan öğretmenlerinin bilim tarihi yaklaşımına yönelik anlayış ve uygulamaları”, 2023
Muhammet Emin Mısır, “Disiplinlerarası bir yaklaşımla bilim tarihi öğretimine yönelik bir araştırma”, 2023.
Pelin Yıldırım, “Fen alanında bilime yön vermiş Türk-İslam alimlerinin hayatının mobil artırılmış gerçeklik temelli öğrenme ortamında öğretimi”, 2023
Fatma Melike Uçar, “Bilim tarihi ile zenginleştirilmiş proje tabanlı öğrenme etkinliklerinin 7. sınıf öğrencilerinin fen okuryazarlığı düzeylerine ve 21. yüzyıl öğrenme pratiklerine yönelik algılarına etkisi”, 2024.
֎֎֎
Bu tezlerin içeriksel değerlendirmesini ve eleştirisini burada yapacak değilim; yalnızca elimin altındaki Yapay Zeka Uygulaması’ndan da (Gemini) destek almak suretiyle, 2024 yılına kadar yaptırılmış olan bu çalışmaların yoğunlaştığı konular üzerinde bir ön-değerlendirmede bulunmak istiyorum.
Gemini’ye şu görev verilmiştir: “Lütfen aşağıda vereceğim listeye bakınız ve bilim tarihi öğretimine ilişkin bu araştırmaların hangi sorunlar üzerinde yoğunlaştığını söyleyiniz.”
Gemini’nin yanıtı şöyledir:
“Verdiğiniz listedeki yüksek lisans ve doktora tezlerini incelediğimizde, bilim tarihi öğretimi üzerine yapılan araştırmaların aşağıdaki temel sorunlar ve konular üzerinde yoğunlaştığı görülmektedir:
1. Bilimin Doğası (BD) Anlayışının Geliştirilmesi:
Çalışmaların büyük bir kısmı, bilim tarihi kullanımının öğrencilerin ve öğretmen adaylarının bilimin doğası anlayışlarına etkisini araştırmaktadır. Bilimin geçici, değişebilir, kültürel ve sosyal etkileşimlerden bağımsız olmayan yapısını anlamak, bilim okuryazarlığı için kritik bir öneme sahiptir.
Öğretmen adaylarının BD anlayışlarının geliştirilmesi, gelecekteki nesillerin de bu anlayışa sahip olmaları açısından önemlidir.
Örneğin; Aylin Kaya (2007), Beyhan Beşli (2008), Fatih Deve (2015), Zeynep Neslihan Köylü (2017), Okan Doruk (2018), Ayşen Yıldırım (2021), Kadriye İnci (2024) gibi çalışmalar bu konuya odaklanmıştır.
2. Ders Kitapları ve Öğretim Programlarının İncelenmesi:
Birçok çalışma, ders kitaplarında bilim tarihinin nasıl sunulduğunu, hangi konuların ve bilim insanlarının ele alındığını, sunumun bilim tarihi ve felsefesi açısından ne kadar doğru ve yeterli olduğunu incelemektedir.
Bu çalışmalar, ders kitaplarının bilim tarihi kullanımının kalitesini artırmak ve öğrencilere daha doğru ve kapsamlı bir bilim tarihi bilgisi sunmak amacıyla yapılmaktadır.
Örneğin; Fatma Kılıç (2010), Serap Yıldız (2013), Burçin Kahraman (2013), Gülşah Zerman Kepceoğlu (2017), Atilla Koçyiğit (2017), Kemal Tokuş (2018), Yasemin Sarıbaş (2019), Mahmut Ardıç (2021), Milena Kuyumciyan (2022), Bayram Dağtekin (2022), Nurhan Önder Tüysüz (2023), Esra Savaşan (2023), Ebrar Şeyma Altun (2023), Öznur Kılıçkaya (2023), Büşra Kamber (2023), Gül Deniz İçin (2024) gibi çalışmalar bu alana yöneliktir.
3. Öğrenci Tutumları, Motivasyon ve Başarıya Etkisi:
Bilim tarihi kullanımının öğrencilerin fen bilimlerine karşı tutumlarını, motivasyonlarını ve akademik başarılarını nasıl etkilediği de önemli bir araştırma konusudur.
Bilim tarihinin ilgi çekici hikayeler ve örnekler sunarak öğrencilerin derse olan ilgisini artırabileceği düşünülmektedir.
Örneğin; Bekir Baran (2013), Feray Kahraman (2012), Bayram Çınar (2016), Mehmet Emren (2018), Aslı Bahar Çelik (2019), Sevilay Şeref Güryuva (2019), Ayşe Coşkun (2021), Fatma Melike Uçar (2024) gibi çalışmalar bu konuya odaklanmıştır.
4. Öğretmenlerin Görüşleri ve Uygulamaları:
Bazı çalışmalar, öğretmenlerin bilim tarihi öğretimine yönelik görüşlerini, inançlarını ve uygulamalarını araştırmaktadır.
Bu çalışmalar, öğretmenlerin bilim tarihini derslerine nasıl entegre ettiklerini, hangi yöntemleri kullandıklarını ve karşılaştıkları zorlukları anlamayı amaçlamaktadır.
Örneğin; Nazime Özgür Tamdoğan (2017), Çiçek Dilek Bakanay (2015), Zeynep Neslihan Alışır (2023), Ahmet Okcu (2023), Ebru Şipşak (2023) gibi çalışmalar bu konuya odaklanmıştır.
5. Farklı Öğretim Yöntemleri ve Materyallerin Etkililiği:
Bilim tarihi temelli farklı öğretim yöntemlerinin (hikayeler, laboratuvar çalışmaları, etkinlikler, dijital materyaller vb.) etkililiği de araştırma konuları arasındadır.
Bu çalışmalar, bilim tarihinin daha etkili bir şekilde nasıl öğretilebileceğine dair ipuçları sunmaktadır.
Örneğin; Utku Kara (2010), Hakkı İlker Koştur (2016), Hande Başkalyoncu (2017), Kamile Tekfidan (2018), Abdullah Yurdaer Çetiner (2016), Pelin Yıldırım (2023), Gözde Çokyaşar Özdemir (2023), Damla Sağlam (2023), Neslihan Köşger (2024) gibi çalışmalar bu alana yöneliktir.
6. Diğer Konular:
Türk-İslam bilim insanlarının öğretimi, bilim tarihinin sosyal bilgiler derslerinde kullanımı, bilim tarihinin farklı kültürlerdeki yansımaları, bilim tarihinin felsefi boyutları, bilim tarihi müzelerinin kullanımı gibi konular da bazı çalışmalarda ele alınmıştır.
Özetle, listelediğiniz tezler, bilim tarihi öğretiminin farklı boyutlarını ele alan kapsamlı bir araştırma alanını göstermektedir. Bu çalışmalar, bilim tarihinin eğitimde daha etkili bir şekilde nasıl kullanılabileceğine dair önemli bilgiler sunmaktadır.”
Bu liste ve ona ilişkin değerlendirme de açıkça göstermektedir ki Bilim Tarihi, orta öğretimde kendine sağlam bir yer edinmeyi başarmıştır; ancak sorun şudur: Acaba ders kitaplarında yer alan bilim tarihi anlatıları, öğrencilere doğru bir şekilde aktarılabilmiş midir ya da onların ilgisini bilimsel araştırmaya çekecek niteliğe sahip midir?
Bu soruların yanıtlanması için, elbette bu araştırmaların içeriğine bakmak ve bu tezleri tasarlamış ve yaptırmış eğitimcilerle görüşmek gerekecektir.
Buna karşın, şu soruyu sormadan da edemeyeceğiz:
Eğitimciler tarafından bu kadar yoğun bir ilgiyle karşılanan Bilim Tarihi, Türk Akademisi’nde yeterince temsil imkânı bulmuş mudur?
Bir süreden beri “Öncelikli Alan” olarak tanınmış olmakla birlikte, bu soruyu olumlu bir şekilde yanıtlamak bugün için mümkün değildir; bilimsel araştırma ve uygulamaların toplumsal yaşamın merkezine oturmuş olduğu böyle bir dönemde, onun doğasını en iyi biçimde tanıtacak araçlardan birisi olan Bilim Tarihi’nin Türkiye’de birkaç bölüm ve anabilim dalı ile temsil ediliyor oluşu, çok büyük bir eksikliktir. Umarız ki önümüzdeki yıllarda yapılacak girişimlerle bu eksiklik giderilecek ve Bilim Tarihi, içinde yuvalandığı Edebiyat Fakültelerinin sınırlarını aşarak Fen Fakülteleri ile Mühendislik Fakültelerine de ulaşacak ve oralarda eğitim veren-gören kişileri de derin bakışı ve zengin içeriğiyle donatacaktır.
