Nadir metaller savaşı!

Dijital hayatımızın vazgeçilmezi olan ve neredeyse her teknolojik alette kullanılan nadir metallerle ilgili ”Nadir Metallerin Savaşı” ve ”Dijital Cehennem” kitaplarının yazarı Guillaume Pitron’la bir röportaj gerçekleştirdik. Guillaume Pitron; Fransız gazeteci, yazar ve yönetmendir. Kendisine davetimizi kabul ettiği ve GazeteBilim’e zaman ayırdığı için çok teşekkür ediyoruz. Dilerseniz hemen röportaja geçelim.

Sayın Pitron, dilerseniz öncelikle nadir metallerin ne olduğunu açıklamakla başlayalım. Nedir bu nadir metaller?

Dünya’nın kabuğunda bakır, demir, boksit gibi çokça bulunan elementlerle birlikte nadir metaller olarak adlandırılan elementler de vardır. Bu metallerin uzmanlar tarafından nadir olarak adlandırılmasının nedeni Dünya’nın kabuğunda daha az bulunmasıdır. Örneğin bir demir madeninde sadece demir değil, aynı zamanda demir çıkarımının alt ürünleri olan diğer metaller de bulunuyor ve bu metallerden biri de neodimyum adı verilen bir nadir metaldir. Neodimyum, nadir toprak elementlerinin büyük ailesine aittir. Demir, Dünya’nın kabuğunda neodimyuma kıyasla yaklaşık 1.000 kat daha yaygın olarak bulunur. Demir madenini çıkartıp saflaştırdığımız zaman yaklaşık sadece 1 gram kadar neodimyum elde edebiliriz. Bu oran bazı metallerde 2.000 de bir veya 3.000 de bir gram şeklinde olabilir, bu oranlar metalden meltale değişiklik gösterir. İsmine rağmen bu metalleri dünyanın her yerinde hatta okyanusların derinliklerinde bile bulabilirsiniz. Mesele şu ki bu metalleri çıkarmak, rafine etmek ve %100 saf bir nadir metal elde etmek için gereken endüstriyel çaba ve enerji ana metalleri çıkarmaktan çok daha zordur.

Peki bu nadir metaller nerelerde kullanılır?

Enerji transferini bu kaynaklar olmadan gerçekleştiremezsiniz. Basit bir şekilde anlatmak gerekirse nadir metaller süpergüçlere sahiptir. Nadir metallerin muhteşem kimyasal ve fiziksel özellikleri, çok küçük miktarda kullanılsa bile olağanüstü bir verim sağlamasına neden olur. Yani nadir metalleri, ana metallere kıyasla daha az kullanarak daha iyi bir sonuç elde edebilirsiniz. Son 50 yılda teknoloji, daha iyi telefonlar elde etmek için ana metalleri nadir metallerle değiştirmeye başladı. Sadece telefonlar değil aynı şekilde daha iyi uçaklar, mikroçipler, roketler ve elektrikli arabalar için de kullanılıyor. Eğer nadir metaller olmasaydı şimdiki modern yaşamımız daha az modern olurdu. Daha küçük ve etkili ürünler için nadir ve ana metallerin karışımları olan alaşımları kullanıyoruz. Dijital yaşam ve “yeşil” teknoloji nadir metaller olmadan imkansız olurdu.

Nadir metallerin kullanımı çevreyi nasıl etkiler ve bu kaynaklar sürdürülebilir midir?

Kısaca hayır nadir metaller sürdürülebilir değil. Bu metaller Dünya’nın çoğu yerinde bulunabilirken bu metalleri en çok Çin, Endonezya, Vietnam gibi ülkeler çıkarıyor ve bu metaller Avrupa’ya veya Amerika’ya ithalat ediyorlar. Bu metalleri çıkarmak için kullanılan kimyasallar, çıkarılan ülkelerde büyük bir çevre kirliliğine sebep oluyor ve insanların sağlığını tehdit ediyor. Bu yüzden Avrupa ve Amerika gibi yerler bu metalleri kendi ülkelerinde çıkarmak istemiyorlar. Ancak bir gün bu ülkeler nadir metalleri ithal etmeyi bırakırsa mecruben çıkarmak zorunda kalınacak. Bu metallerin fazlaca bulunduğu yerlerden biri de Grönland, Trump’ın Grönland’ı elde etmek istemesinin bir diğer nedeni de bu olabilir.

Nadir metaller yerine başka elementler kullanmak mümkün müdür?

Kullanılabilir fakat bunu araba kullanmak yerine at sürmeye devam etmek gibi düşünebilirsiniz yani geçmişin teknolojilerini kullanabilirsiniz ama bu çok verimli veya etkili bir çözüm olmayacaktır. Nadir metaller olmadan etrafımızdaki her obje daha büyük olurdu. Mesela bir araba imalatında nadir metaller yerine kullanabileceğimiz daha sürdürülebilir olan metaller arabayı kütlece daha ağır hale getirecektir. Bu gibi bir arabayı kullanmak da mantıklı veya ergonomik olmayacaktır bu yüzden nadir metalleri kullanmaya mecburuz. Kimse iPhone 11’den iPhone 9’a geçmek istemez değil mi?

Kesinlikle öyle. Bu kıymetli bilgiler için çok teşekkür ederiz.

Rica ederim, ben teşekkür ederim.