Michael Faraday gerçekleştirdiği birçok deneyle elektromanyetizmanın anlaşılmasına büyük katkılarda bulunan İngiliz bilim insanıdır.
L. Pearce Williams
Çeviren: Batuhan Akgündüz
İngiliz fizikçi ve kimyager (Newington, 1791 – Hampton Court, 1867).
Michael Faraday elektromanyetizma ve elektrokimya alanlarında gerçekleştirdiği deneysel çalışmalarla tanınan bilim insanıdır. Faraday, kimya alanındaki çalışmalarıyla kariyerine başlamış ve organik kimyada benzen gibi önemli bileşiklerin keşfini gerçekleştirmiştir. Ayrıca, Faraday, “kalıcı” gazların sıvılaştırılması sürecini başlatan bilim insanıdır. Ancak, en kalıcı mirası elektrik ve manyetizma üzerine yaptığı çalışmalardan gelmektedir. Faraday, elektromanyetik indüksiyonu keşfeden ilk kişi olarak, elektrik motoru ve dinamonun temel ilkelerini ortaya koymuş, elektrik ve kimyasal bağlanma arasındaki ilişkiyi göstermiş, manyetizmanın ışık üzerindeki etkilerini ve diyamanyetizma fenomenini keşfetmiştir. James Clerk Maxwell’in klasik elektromanyetik alan teorisi, Faraday’ın bu deneysel buluşları üzerine inşa edilmiştir.
Yaşamının erken dönemi
Faraday’ın eğitim hayatı oldukça kısıtlı imkanlar etrafında şekillenmiştir. Bir kilisenin Pazar okulunda okuma ve yazma öğrenmiştir. Küçük yaşlarda bir kitap satıcısı ve ciltçi için gazete dağıtarak para kazanmaya başlamış ve 14 yaşındayken bu kitapçının yanına çırak olarak verilmiştir. Diğer çırakların aksine Faraday, yeniden ciltlenmek üzere getirilen kitaplardan bazılarını okuma fırsatı bulmuş ve özellikle Encyclopædia Britannica’nın üçüncü baskısındaki elektrikle ilgili maddeden derinden etkilenmiştir. Bu etkinin sonucunda, eski şişeleri ve keresteleri kullanarak kaba bir elektrostatik jeneratör ve ayrıca elektrokimya deneyleri için bir volta pili yapmıştır.
Faraday’ın bilimsel kariyeri ise 1812 yılında Sir Humphry Davy’nin Kraliyet Enstitüsü’ndeki derslerine katılma fırsatı bulmasıyla başlamıştır. Davy’nin kimya derslerini merakla takip eden Faraday, bir süre sonra onun asistanı olmuş ve bu dönemde kimya laboratuvarı tekniklerini ve teorik bilgiyi öğrenmiştir. Davy’nin teorik çalışmaları ve Boscovich’in atom teorisi, Faraday’ın elektrik ve manyetizma konularındaki temel anlayışını derinden etkilemiştir.
Bilimsel katkılar ve keşifler
Faraday’ın en büyük başarılarından biri, elektromanyetik indüksiyonun keşfidir. 1831 yılında bir iletken tel halkasını hareketli bir manyetik alanın içerisinden geçirerek elektrik akımının indüklenebileceğini göstermiştir. Bu buluş, manyetik alan değişiminin bir iletkende elektromotor kuvvet oluşturduğunu ve bu kuvvetin, alanın kuvvet çizgileri tarafından iletildiğini ortaya koymuştur. Faraday, bu kuvvet çizgilerini elektrik ve manyetizmanın temel yapısal elemanları olarak görmüş ve bu çizgilerin fiziksel varlığına inanmıştır. Bu kavramsal yaklaşım, James Clerk Maxwell tarafından geliştirilen elektromanyetik alan teorisine temel oluşturmuştur.
Faraday’ın manyetizma üzerindeki çalışmaları, manyetik kuvvet çizgilerinin optik fenomenlerle etkileşimi üzerine araştırmalar yapmasının önünü açmıştır. 1845 yılında, polarize ışığın bir manyetik alan içinden geçtiğinde düzleminde sapma yaşadığını keşfetmiştir. Bu olay, Faraday etkisi olarak bilinir ve ışığın elektromanyetik doğasını ortaya koyan önemli bir buluş olarak kabul edilir.
Faraday, kimyasal bileşiklerin elektriksel doğası ve iyonların hareketi üzerine yaptığı elektrokimyasal çalışmalarda da önemli buluşlar gerçekleştirmiştir. Faraday yasaları olarak bilinen bu çalışmalar, elektroliz sürecini ve elektrik akımının kimyasal tepkimelerdeki rolünü açıklamaktadır. Bu yasalar, bir maddenin elektriksel ayrışmasının elektrik akımının miktarıyla orantılı olduğunu gösteren temel ilkeler sunar.
Bilimsel miras ve etkisi
Michael Faraday’ın keşifleri, doğrudan deneysel gözlemlerle ve teorik çerçeveyle desteklenen bir bilimsel anlayışını yansıtır. Faraday’ın manyetik kuvvet çizgileri kavramı ve elektrik alan teorisi, modern elektromanyetik teorilerin gelişiminde bir temel teşkil etmektedir. Maxwell’in Faraday’ın kavramsal fikirlerini matematiksel terimlerle ifade etmesi, Faraday’ın çalışmalarının daha geniş bir bilimsel topluluk tarafından anlaşılmasını sağlamıştır. Faraday’ın çalışmaları, 20. yüzyılda elektronik, haberleşme ve bilgi teknolojisi alanlarında devrim yaratan yeniliklerin öncüsü olarak kabul edilir.
Kaynak
https://www.britannica.com/biography/Michael-Faraday (son erişim tarihi: 27.08.2024).
