Genetik modifikasyonların yanı sıra, bitkilere yüksek yoğunluklu ışık uygulamaları da uygulandı. Bu da marulun içinde plastoglobül adı verilen daha fazla yağlı depolama biriminin oluşmasına yol açtı.
David NIELD
Çeviri: Emine Öykü GÜNER
Bilim insanları bağışıklık sistemimiz, görme yeteneğimiz, büyümemiz ve gelişmemiz için gerekli bir besin olan A vitaminini önemli ölçüde daha yüksek miktarda barındıran özel genetiği değiştirilmiş ‘altın marul’ ’u üretti. Bu ürünün kendisi tüketicilere kritik bir besin maddesi sağlamakla kalmıyor. Ayrıca aynı yaklaşımın gelecekte diğer sebzelere de sağlık kazandırmak için kullanılabileceği gösteriyor.
İspanya’daki Valencia Politeknik Üniversitesi’nden bilim insanlarının önderlik ettiği ekip, tütün akrabası Nicotiana benthamiana’daki bileşiği beş katına çıkarttı. Daha sonra da vücudumuzda A vitaminine dönüşen kırmızı-turuncu renkli bir bileşik olan beta-karoten seviyelerini artırmak için marulun ( Lactuca sativa ) genetik yapısını değiştirdiler. Genellikle kloroplast olarak bilinen fotosentezi güçlendiren minik yeşil ‘güneş panellerinde’ depolanan bitkinin beta-karoten stokunu artırmak yıkıcı olurdu. Marulun yaşamak ve büyümek için ihtiyaç duyduğu doğal fotosentez süreçlerine müdahale etmekten kaçınmak için araştırmacılar kalıpların dışında düşünmesi gerekiyordu.
Valencia Politeknik Üniversitesi’nden moleküler biyolog Manuel Rodríguez Concepción “Yaprakların düzgün çalışması için kloroplastların fotosentetik komplekslerinde beta-karoten gibi karotenoidlere ihtiyacı vardır. Kloroplastlarda çok fazla veya çok az beta-karoten üretildiğinde, işlevleri durur ve yapraklar sonunda ölür.” diyor. Moleküler biyolog Manuel Rodríguez Concepción ekliyor, “Çalışmamız, biyoteknolojik teknikleri ve yüksek ışık yoğunluğuna sahip tedavileri birleştirerek normalde bulunmayan hücresel bölmelerde beta-karoten üretip onu biriktirmeyi başarıyla gerçekleştirdi.” Ekstra beta-karotenin bir kısmı, yaprak hücrelerinin sıvı kısmı olan sitozolde depolandı. Daha fazla bileşik, bazı kloroplastların kromoplastlara (veya pigment kuyularına) dönüştürülmesiyle üretildi. Genetik modifikasyonların yanı sıra, bitkilere yüksek yoğunluklu ışık uygulamaları da uygulandı. Bu da marulun içinde plastoglobül adı verilen daha fazla yağlı depolama biriminin oluşmasına yol açtı.
Valencia Politeknik Üniversitesi’nden moleküler biyolog Luca Morelli, “Plastoglobullerin oluşumunu ve gelişimini moleküler teknikler ve yoğun ışık uygulamalarıyla uyarmak, yalnızca beta-karotenin birikimini değil, aynı zamanda biyoerişilebilirliğini de artırıyor” diyor.
Marulun beta-karoten kaynağının biyoerişilebilirliğini artırmak, bağırsaklardaki kullanılabilirliğini artırır ve burada A vitaminine dönüştürülür. Havuç ve balkabağında bol miktarda bulunan tüm bu ek beta-karoten, marulu sarıya çevirir. Bu nedenle araştırmacılar ona altın marul adını vermiştir.
2023 tarihli bir çalışma, A vitamini eksikliğinin dünya çapında yüz milyonlarca kişiyi etkilediğini buldu. Daha fazla insanın diyetlerine ihtiyaç duyulan yükseltmeyi (eksik olan vitaminleri) sağlamanın yeni yollarını bulmak yetersiz beslenmenin getirdiği sonuçları sınırlamak için kritik öneme sahiptir.
Araştırmacılar yayımlanan makalelerinde, “Gizli açlık olarak da bilinen mikro besin eksikliği, birçok ülkede hâlâ önemli bir sorun” ifadelerini kullanıyor. “Özellikle A vitamini eksikliği kseroftalmiye**** neden oluyor. Dünya çapında yetersiz beslenen nüfuslardaki çocukları etkileyerek diğer sağlık sorunlarına ve hatta ölüme yol açabiliyor.”
*Avustralya’ya özgü bir Nicotina türüdür. Nicotina ise Amerika, Avustralya, Güneybatı Afrika ve Güney Pasifik’e özgü otsu bitki ve çalı cinsidir. Nicotiana benthamiana tütünün yakın bir akrabasıdır.
** Marulun binom adı. Binom ise taksonomide, iki terimli adlandırma sistemidir.
*** Biyoerişilebilirlik, gıdanın sindirim sonrasında çözünerek bağırsak emilimi için erişilebilir hale gelmesidir.
**** Azalan göz yaşı nedeniyle kuruyan gözler, göz kuruluğu ya da kuru göz sendromu.
Kaynak:
https://www.sciencealert.com/scientists-made-a-golden-lettuce-that-comes-with-a-vitamin-boost
(son erişim tarihi: 5.10.2024)
